% @book{bg_hr_khm_1857, % author = "Br{\"{u}}der Grimm", % editor = "Heinz R{\"{o}}lleke", % title = "{K}inder- und {H}ausm{\"{a}}rchen", % publisher = "Philipp Reclam jun. GmbH {\&} Co.", % address = "Stuttgart, Germany", % year = "1991", % volume = "2", % series = "Universal-Bibliothek Nr. 3192 [6]", % isbn = "3-15-003192-3", % language = "German", % colophon = "BR{\"{U}}DER GRIMM % Kinder- und Hausm{\"{a}}rchen % AUSGABE LETZTER HAND % MIT DEN ORIGINALANMERKUNGEN % DER BR{\"{U}}DER GRIMM % MIT EINEM ANHANG % S{\"{A}}MTLICHER, NICHT IN ALLEN AUFLAGEN % VER{\"{O}}FFENTLICHTER M{\"{A}}RCHEN % UND HERKUNFTSNACHWEISEN HERAUSGEGEBEN % VON HEINZ R{\"{O}}LLEKE % PHILIPP RECLAM JUN. STUTTGART, 1980/1991" } % % Originaltext f"ur das LaTeX-Quelldokument % bearbeitet und redigiert von A. Ueno, am 31. M"arz 2001 % und "uberpr"uft von Y. Nagata am 1. April 2001 % \maerchentitel{KHM 165: Der Vogel Greif} \markright{KHM 165: Der Vogel Greif} 's isch einisch e Ch"onig gsi, woner gregiert hat und %S.296 wiener gheisse hat, wei"s i n"umme. De het kei Sohn gha, %S.296 nummene einzige Tochter, die isch immer chrank gsi, %S.296 und kei Dokter het se ch"onne heile. Do isch em Ch"onig %S.296 profizeit worde, si Tochter werd se an "Opfle gsund "asse. %S.296 Do lot er dur sis ganz Land bchant mache, wer siner %S.296 Tochter "Opfel bringe, da"s se se gsund dar ch"onn "asse, de %S.296 m"uesse zur Frau ha und Ch"onig w"arde. Das het au ne %S.296 Pur verno, de drei S"ohn gha het. Do s"ait er zum elste: %S.296 >>Gang ufs Gade ufe, nimm e Chratte (Handkorb) voll vo %S.296 dene sch"one "Opfle mit rote Bagge und tr"ag se a Hof; %S.296 villicht cha se d' Ch"onigstochter gsund dra esse und de %S.296 darfsche h"urote und wirsch Ch"onig.<< De K"arle het's e so %S.297 gmacht und der Weg under d' F"ue"s gno. Woner e Zitlang %S.297 gange gsi isch, begegnet es chlis isigs Manndle, das frogt %S.297 ne, was er do e dem Chratte h"aig, do seit der Uele, denn %S.297 so het er ghei"se: >>Fr"oscheb"ai.<< Das Manndle s"ait druf: %S.297 >>No es s"olle si und blibe<<, und isch witer gange. "Andle %S.297 chunt der Uele f"urs Schlo"s un lot se amelde, er hob %S.297 "Opfel, die d' Tochter gsund mache, wenn se dervo "asse %S.297 tue. Das het der Ch"onig gr"usele gfreut und lot der Uele %S.297 vor se cho, aber, o h"aie! woner ufdeckt, so het er anstatt %S.297 "Opfel Fr"oscheb"ai e dem Chratte, die no zapled h"and. %S.297 Drob isch der Ch"onig b"os worde und lot ne zum Hus us %S.297 jage. Woner h"ai cho isch, so verzelter dem "Atte, wie's em %S.297 gange isch. Do schickt der "Atte der noelst So[h]n, de %S.297 S"ame ghei"se het; aber dem isch es ganz glich gange wie %S.297 im Uele. Es isch em halt au es chlis isigs Manndle begegnet, %S.297 und das het ne gfrogt, was er do e dem Chratte %S.297 h"aig, der S"ame s"ait: >>Se"uborst<<, und das isigs Manndle %S.297 s"ait: >>No es s"oll si und blibe.<< Woner do vor es Ch"onigsschlo"s %S.297 cho isch und s"ait, er heb "Opfel, a dene se d' %S.297 Ch"onigstochter gsund ch"onn "asse, so h"and se ne nid welle %S.297 ine lo und h"and gs"ait, es sig scho eine do gsi und heb se f"ure %S.297 Nare gha. Der S"ame het aber aghalte, er heb gw"u"s dere %S.297 "Opfel, se solle ne nume ine lo. "Andle h"and sem glaubt und %S.297 f"ure ne vor der Ch"onig. Aber woner er si Chratte ufdeckt, %S.297 so het er halt Se"uborst. Das het der Ch"onig gar schr"ockele %S.297 erz"urnt, so da"s er der S"ame us em Hus het lo pe"utsche. %S.297 Woner h"ai cho isch, so het er gs"ait, wie's em gange isch. %S.297 Do chunt der j"ungst Bueb, dem h"andse nume der dumm %S.297 Hans gs"ait, und frogt der "Atte, ob er au mit "Opfel goh %S.297 d"orf. >>Jo<<, s"ait do der "Atte, >>du w"arst der r"acht Kerle %S.297 derzue, wenn die gschite n"ut usrichte, was wettest denn %S.297 du usrichte.<< Der Bueb het aber nit no glo: >>E woll, "Atte, i %S.297 will au goh.<< >>Gang mer doch ew"ag, du dumme Kerle, du %S.297 muest warte, bis gschiter wirsch<<, s"ait druf der "Atte %S.297 und chert em der R"ugge. Der Hans aber zupft ne %S.297 hinde am Chittel: >>E woll, "Atte, i will au goh.<< >>No %S.298 minetw"age, so gang, de wirsch woll wieder ome cho<<, %S.298 gitt der "Atte zur Antwort eme nidige Ton. Der Bueb hat %S.298 se aber gr"usele gfreut und isch ufgumpet. >>Jo, tue jetz no %S.298 wiene Nar, du wirsch vo "aim Tag zum andere no d"ummer<<, %S.298 s"ait der "Atte wieder. Das het aber im Hans n"ut %S.298 gmacht und het se e siner Freud nid lo st"ore. Wil's aber %S.298 gli Nacht gsi isch, so het er d"ankt, er well warte bis am %S.298 Morge, er m"ocht h"ut doch n"umme na Hof gcho. Z' %S.298 Nacht im Bett het er nid ch"onne schloffe, und wenn er au %S.298 ne ihli igschlummert isch, so het's em traumt vo sch"one %S.298 Jumpfere, vo Schl"ossern, Gold und Silber und allerhand %S.298 dere Sache meh. Am Morge fr"ue macht er se uf der W"ag, %S.298 und gli druse bchuntem es chlis mutzigs Manndle, eme %S.298 isige Chl"aidle, un frogt ne, was er do e dem Chratte h"aig. %S.298 Der Hans gitt em zur Antwort, er heb "Opfel, a dene d' %S.298 Ch"onigstochter se gsund "asse s"ott. >>No<<, s"ait das %S.298 Manndle, >>es s"olle s"ottige (solche) si und blibe.<< Aber %S.298 am Hof h"and se der Hans partu nit welle ine lo, denn es %S.298 sige scho zwee do gsi und hebe gs"ait, se bringe "Opfel, %S.298 und do heb "aine Fr"oscheb"ai und der ander Se"uborst gha. %S.298 Der Hans het aber gar gr"usele aghalte, er heb gw"o"s kene %S.298 Fr"oscheb"ai, sondern von de sch"onste "Opfel, die im ganze %S.298 Ch"onigreich wachse. Woner de so ordele gredt het, so %S.298 d"anke d' T"orh"ueter, de ch"onn nid l"uge, und l"onde ine, %S.298 und se h"and au r"acht gha, denn wo der Hans si Chratte %S.298 vor em Ch"onig abdeckt, so sind goldg"ale "Opfel f"ure cho. %S.298 De Ch"onig het se gfreut und lot gli der Tochter dervo %S.298 bringe und wartet jetz e banger Erwartig, bis menem der %S.298 Bericht bringt, was se f"ur W"urkig to hebe. Aber nid %S.298 lange Zit vergot, so bringt em "opper Bricht; aber was %S.298 meineder, wer isch das gsi? D' Tochter selber isch es gsi. %S.298 So bald se vo dene "Opfel gg"asse gha het, isch e gsund us %S.298 em Bett gsprunge. Wie der Ch"onig e Freud gha het, %S.298 chame nid beschribe. Aber jetz het er d' Tochter dem %S.298 Hans nid welle zur Frau ge un s"ait, er m"ue"s em zerst no %S.298 ne W"aidlig (Nachen) mache, de ufem drochne Land %S.299 w"aidliger geu as im Wasser. Der Hans nimmt de Betingig %S.299 a und got h"ai und verzelt's, wie's eme gangen seig. Do %S.299 schickt der "Atte der Uele is Holz, um e s"ottige W"aidlig z' %S.299 mache. Er hat fli"sig gew"arret (gearbeitet) und derzue %S.299 gpfiffe. Z' Mittag, wo d' Sunne am h"ochste gstande isch, %S.299 chunt es chlis isigs Manndle und frogt, was er do mach. %S.299 Der Uele gitt em zur Antwort: >>Chelle (h"olzernes %S.299 Ger"at).<< Das isig Manndle s"ait: >>No es s"olle si und %S.299 blibe.<< Z' Obe meint der Uele, er heb jetz e W"aidlig %S.299 gmacht, aber woner het welle isitze, so sind's alles Chelle %S.299 gsi. Der anner Tag got der S"ame e Wald, aber 's isch em %S.299 ganz gliche gange wie im Uele. Am dritte Tag got der %S.299 dumm Hans. Er schafft r"acht fli"sig, da"s es im ganze %S.299 Wald t"ont vo sine chr"aftige Schl"age, derzue singt er und %S.299 pfift er r"acht lustig. Da chunt wieder das chli Manndle z' %S.299 Mittag, wo's am hei"seste gsi isch, und frogt, was er do %S.299 mach. >>E W"aidlig, de uf em drochne Land w"aidliger got %S.299 as uf em Wasser<<, un wenn er dermit fertig seig, so chom %S.299 er d' Ch"onigstochter zur Frau "uber. >>No<<, s"ait das %S.299 Manndle, >>es s"oll e so "aine ge und blibe.<< Z' Obe, wo d' %S.299 Sunne aber z' Gold gange isch, isch der Hans au fertig gsi %S.299 mit sim W"aidlig und Schiff und Gscher. Er sitzt i und %S.299 ruederet der Residenz zue. Der W"aidlig isch aber so %S.299 gschwind gange wie der Wind. Der Ch"onig het's von %S.299 witen gseh, will aber im Hans si Tochter nonig ge und %S.299 s"ait, er m"ue"s zerst no hundert Hase h"uete vom Morge %S.299 fr"ueh bis z' Obe spot, und wenn em "aine furt ch"omm, so %S.299 ch"omm er d' Tochter nit "uber. Der Hans isch e des z' %S.299 friede gsi, und gli am andere Tag got er mit siner Heerd %S.299 uf d' W"aid und pa"st verw"andt uf, da"s em keine dervo %S.299 laufe. Nid m"ange Stund isch Vergange, so chunt e Magd %S.299 vom Schlo"s und s"ait zum Hans, er s"oll ere gschwind e %S.299 Has ge, so hebe Wisite "uber cho. Der Hans hett aber %S.299 woll gemerkt, wo das use will, und s"ait, er g"ab e keine, %S.299 der Ch"onig ch"on denn morn siner Wisite mit Hasepf"affer %S.299 ufwarte. D' Magd het aber nid no glo, und am "And fot so %S.300 no a resniere. Do s"ait der Hans, wenn d' Ch"onigstochter %S.300 selber ch"omm, so woll er ene Has ge. Das het d' %S.300 Magd im Schlo"s gs"ait, und d' Tochter isch selber gange. %S.300 Underdesse isch aber zum Hans das chli Manndle wieder %S.300 cho und frogt der Hans, was er do t"uej. He, do %S.300 m"ue"s er hundert Hase h"uete, da"s em kaine dervo lauf, %S.300 und denn d"orf er d' Ch"onigstochter h"urote und w"are %S.300 Ch"onig. >>Guet<<, s"ait das Manndle, >>do hesch es Pfifle, %S.300 und wenn der "aine furtlauft, so pfif nume, denn chunt %S.300 er wieder ume.<< Wo do d' Tochter cho isch, so gitt ere %S.300 der Hans e Has is F"urt"uchle. Aber wo se "oppe hundert %S.300 Schritt wit gsi isch, so pfift der Hans, und de Has %S.300 springt ere us em Sch"aubele use und, was gisch, was %S.300 hesch, wieder zu der Herd. Wo's Obe gsi isch, so pfift %S.300 de Hasehirt no emol und luegt, ob alle do sige, und %S.300 treibt se do zum Schlo"s. Der Ch"onig het se verwunderet, %S.300 wie au der Hans im Stand gsi seig, hundert Hase z' %S.300 h"uete, da"s em k"aine dervo glofe isch; er will em aber d' %S.300 Tochter "aineweg no nig ge und s"ait, er mu"s em no ne %S.300 F"adere us d' Vogelgrife Stehl bringe. Der Hans macht se %S.300 grad uf der W"ag und marschiert r"acht handle vorw"arts. %S.300 Z' Obe chunt er zu neme Schlo"s, do frogt er umenes %S.300 Nachtlager, denn s"albesmol het me no k"aine Wirtsh"user %S.300 gha, das s"ait em der Herr vom Schlo"s mit vele Freude %S.300 zue und frogt ne, woner he well. Der Hans git druf zur %S.300 Antwort: >>Zum Vogelgrif.<< >>So, zum Vogelgrif, me s"ait %S.300 ame, er wu"s alles, und i hane Schl"ossel zue nere isige %S.300 G"aldchiste verlore; ehr ch"ontet doch so guet si und ne %S.300 froge, woner seig.<< >>Jo frile<<, s"ait der Hans, >>das will i %S.300 scho tue.<< Am Morgen fr"ue isch er do witer gange und %S.300 chunt unterw"ags zue mene andere Schlo"s, i dem er %S.300 wieder "ubernacht blibt. Wo d' L"ut drus verno h"and, %S.300 da"s er zum Vogelgrif well, so s"age se, es sig im Hus %S.300 ne Tochter chrank, und se hebe scho alle Mittel %S.300 brucht, aber es well kais aschlo, er s"oll doch so guet si %S.300 und der Vogelgrif froge, was die Tochter wieder ch"on %S.301 gsund mache. Der Hans s"ait, das weller g"arn tue, und %S.301 goht witer. Do chunt er zue emne Wasser, und anstatt %S.301 eme Feer isch e gro"se, gro"se Ma do gsi, de all L"ut het %S.301 m"ue"se "ubere tr"age. De Ma het der Hans gfrogt, wo si %S.301 R"ais ane geu. >>Zum Vogelgrif<<, s"ait der Hans. >>No, %S.301 wenn er zue ume ch"omet<<, s"ait do de Ma, >>s"o froget ne %S.301 an, worum i all L"ut m"ue"s "uber das Wasser tr"age.<< Do %S.301 s"ait der Hans: >>Jo, min Gott jo, das will i scho tue.<< De %S.301 Ma het ne do uf d' Achsle gno und "ubere tr"ait. "Andle %S.301 chunt do der Hans zum Hus vom Vogelgrif, aber do isch %S.301 nume d' Frau deh"aime gsi und der Vogelgrif s"alber nid. %S.301 Do frogt ne d' Frau, was er well. Do het ere der Hans %S.301 alles verzelt, da"s ere F"adere s"ott ha us 's Vogelgrife Stehl, %S.301 und denn hebe se emene Schlo"s der Schl"ussel zue nere %S.301 G"aldchiste verlore, und er s"ott der Vogelgrif froge, wo %S.301 der Schl"ussel seig; denn seig eme andere Schlo"s e Tochter %S.301 chrank, und er s"ot[t] w"usse, was die Tochter ch"ont gsund %S.301 mache; denn seig nig wid vo do es Wasser und e Ma %S.301 derbi, de d' L"ut m"ue"s "ubere tr"age, und er m"ocht au gern %S.301 w"usse, worum de Ma all L"ut m"ue"s "ubere tr"age. Do s"ait %S.301 die Frau: >>Ja lueget, mi guete Fr"und, 's cha k"ai Christ mit %S.301 em Vogelgrif rede, er fri"st se all; wenn er aber w"and, so %S.301 ch"on neder under sis Bett undere ligge, und z' Nacht, %S.301 wenn er r"acht fest schloft, so ch"onneder denn use l"ange %S.301 und em e F"adere usem Stehl risse; und w"age dene Sache, %S.301 die ner w"usse s"ottet, will i ne s"alber froge. Der Hans isch %S.301 e das alles z' friede gsi und lit unders Bett undere. Z' Obe %S.301 chunt der Vogelgrif h"ai, und wiener i d' Stube chunt, so %S.301 s"ait er: >>Frau, i schm"oke ne Christ.<< >>Jo<<, s"ait do d' %S.301 Frau, >>'s isch h"ut "aine do gsi, aber er isch wieder furt<<; %S.301 und mit dem het der Vogelgrif n"ut me gs"ait. Z' mitzt e %S.301 der Nacht, wo der Vogelgrif r"acht geschnarchlet het, so %S.301 l"angt der Hans ufe und ri"st em e F"adere usem Stehl. Do %S.301 isch der Vogelgrif pl"otzle ufgjuckt und s"ait: >>Frau, i %S.301 schm"ocke ne Christ, und 's isch mer, 's heb me "opper am %S.301 Stehl zehrt.<< De s"ait d' Frau: >>De hesch gw"u"s traumet, %S.302 und i ho der jo h"ut scho gs"ait, 's isch e Christ do gsi, aber %S.302 isch wieder furt. Do het mer allerhand Sache verzellt. Si %S.302 hebe ime Schlo"s der Schl"ussel zue nere G"aldchiste verlore %S.302 und ch"onnene numme finde.<< >>O di Nare<<, s"ait der %S.302 Vogelgrif, >>de Schl"ussel lit im Holzhus hinder der T"or %S.302 undere Holzbig.<< >>Und denn het er au gs"ait, imene %S.302 Schlo"s seig e Tochter chrank und se w"usse kais Mittel, %S.302 f"ur se gsund z' mache.<< >>O di Nare<<, s"ait der Vogelgrif, %S.302 >>under der Ch"allerst"age het e Chrot es N"ascht gmacht %S.302 von ere Hoore, und wenn se die Hoor wieder het, so wer %S.302 se gsund.<< >>Und denn het er au no gs"ait, 's sig amene Ort %S.302 es Wasser un e Ma derbi, der m"ue"s all L"ut "ubere tr"age.<< %S.302 >>O de Nar<<, s"ait de Vogelgrif, >>t"ater nome emol "aine z' %S.302 mitzt dri stelle, er m"ue"st denn k"aine me "ubere tr"age.<< %S.302 Am Morge frue isch der Vogelgrif uf gstande und isch %S.302 furt gange. Do chunt der Hans underem Bett f"ure und %S.302 het e sch"one F"adere gha; au het er gh"ort, was der %S.302 Vogelgrif gs"ait het w"age dem Schl"ussel und der Tochter %S.302 und dem Ma. D' Frau vom Vogelgrif het em do alles no %S.302 nemol verzellt, da"s er n"ut verg"asse, und denn isch er %S.302 wieder h"ai zue gange. Zerst chunt er zum Ma bim %S.302 Wasser, de frogt ne gli, was der Vogelgrif gs"ait heb, do %S.302 s"ait der Hans, er s"oll ne zerst "ubere tr"age, er well em's %S.302 denn d"ane s"age. Do tr"ait ne der Ma "ubere. Woner d"ane %S.302 gsi isch, so s"ait em der Hans, er s"ollt nume "ainisch "aine z' %S.302 mitzt dri stelle, er m"ue"s denn k"aine me "ubere tr"age. Do %S.302 het se de Ma gr"usele gfreut und s"ait zum Hans, er well ne %S.302 zum Dank none mol ume und "ane trage. Do s"ait der %S.302 Hans, n"ai, er well em di M"ueh erspare, er seig sust mit %S.302 em z'friede, und isch witer gange. Do chunt er zue dem %S.302 Schlo"s, wo die Tochter chrank gsi isch, die nimmt er do %S.302 uf d' Achsle, denn se het nit ch"onne laufe, und tr"ait se d' %S.302 Chellerst"age ab und nimmt das Chroten"ast under dem %S.302 underste Tritt f"ure und git's der Tochter i d' H"and, und %S.302 die springt em ab der Achsle abe und vor im d' St"age uf %S.302 und isch ganz gsund gsi. Jetz h"and der Vater und d' %S.303 Mueter e gr"usliche Freud gha und h"and dem Hans %S.303 Gsch"anke gmacht vo Gold und Silber; und was er nume %S.303 het welle, das h"and se 'm gge. Wo do der Hans is an der %S.303 Schlo"s cho isch, isch er gli is Holzhus gange und het %S.303 hinder der T"or under der Holzbige de Schl"ussel richtig %S.303 gfunde und het ne do dem Herr brocht. De het se au nid %S.303 wenig gfreut und het dem Hans zur Belohnig vill vo dem %S.303 Gold gge, das e der Chiste gsi isch, und sust no aller %S.303 derhand f"ur Sache, so Ch"ue und Schoof und G"ai"se. Wo %S.303 der Hans zum Ch"onig cho isch mit deme Sache alle, mit %S.303 dem G"ald und dem Gold und Silber und dene Ch"uene, %S.303 Schoofe und G"ai"se, so frogt ne der Ch"onig, woner au %S.303 das alles "ubercho heb. Do s"ait der Hans, der Vogelgrif %S.303 g"ab "ain, so vill me well. Do d"ankt der Ch"onig, er ch"ont %S.303 das au bruche, und macht se au uf der Weg zum Vogelgrif, %S.303 aber woner zue dem Wasser cho isch, so isch er halt %S.303 der erst gsi, der sid em Hans cho isch, und de Ma stellt e %S.303 z' mitzt ab und goht furt, und der Ch"onig isch ertrunke. %S.303 Der Hans het do d' Tochter gh"urotet und isch Ch"onig %S.303 worde. %S.303